Zijn hele leven lang was hij een soldaat in oorlogsgebied geweest met een intern alarm in zijn hoofd, dat zo licht afgesteld stond, dat hij werkelijk ieder moment van de dag op scherp stond: klaar om te vechten door met gestrekt been ieder contact aan te gaan of te vermijden en de deur niet meer uit te komen, omdat de angst op het naderend onheil dat ieder moment op hem af zou kunnen komen zo groot was. Het was altijd oorlog in zijn hoofd, ieder moment van de dag. De boog kan niet altijd gespannen zijn….Nou bij deze jongeman was de boog altijd gespannen en hoe!
De kracht van erkenning
Tijdens onze ontmoetingen in mijn therapiekamer zag ik iedere keer weer een jongeman met zoveel woede en angst en merkte ik een groot gevoel van ongemak bij mezelf op. Ik had het idee dat elk woord dat ik zou kunnen zeggen, zo verkeerd kon vallen dat hij boos de kamer uit zo stormen en ik hem nooit meer terug zou zien. En daarnaast merkte ik op dat ik geraakt werd door de enorme pijn van deze ‘soldaat’ die tegenover mij zat met zijn grote rugzak aan ellende dat voor hem het leven een groot lijden was met een hele lange IJ.
Eerst heb ik hem vooral maar laten ventileren door naar hem te luisteren en dacht bij iedere sessie dat dit vast de laatste zou zijn. Toen ben ik gestart met het toepassen van de ACT interventies. Allereerst heb ik hem erkenning gegeven door te zeggen:
“Ik vind dat jij het volste recht hebt om zo boos en gefrustreerd te zijn” en liet vervolgens een stilte vallen. “Dank je wel!” zei hij zichtbaar geraakt, dit heeft nog nooit iemand tegen mij gezegd….
Hij vertelde dat hij al zoveel therapieën had gevolgd en zoveel hulpverleners had gezien, niks had geholpen: Of hij ging er met een gestrekt been in dat tot zoveel irritatie leidde dat hij niet meer terug kwam of hij vertelde wat hij dacht dat de therapeut wilde horen en vond het grappig als deze het ook daadwerkelijk geloofde. “Uiteindelijk hield ik maar een persoon voor de gek en dat was ik zelf”.
Sindsdien kregen we contact van mens op mens en deed hij stukje voor stukje de enorme rugzak aan ellende voor mij open door te vertellen over zijn gevoelens en de verschrikkelijke dingen die hij in zijn leven had meegemaakt.
Empathie en erkenning
Hoe vaak hoor je mensen dit niet (uiteraard zeer goed bedoeld!) zeggen: dat ze zich zo goed kunnen voorstellen wat de ander meemaakt. Ik heb me er als hulpverlener ook regelmatig geheel onbewust ‘schuldig’ aan gemaakt. Tot ik 7 jaar geleden kanker kreeg en mensen tegen mij (uiteraard ook zeer goed bedoeld!) zeiden dat ze zich het zo goed voorstellen hoe dit voor mij was of, nog erger, dat er licht was aan het einde van de tunnel en ik er ongetwijfeld sterker uit zou komen….”
“Ik kan me goed voorstellen hoe dit voor jou is”. “O ja, echt waar?”
Woedend werd ik om deze uitspraken (wat ik natuurlijk niet liet merken, want het was immers goed bedoeld en ik wilde de ander niet kwetsen). “O ja?” dacht ik dan, “Heb je enig idee hoe het is om van de kaakchirurg te horen dat je kanker hebt? Heb je enig idee hoe het is om wakker te worden na een operatie van 4 uur waarin je keel half is opengesneden en je zo’n vreselijke pijn hebt en bang wordt van de gedachte dat als iemand voorstelt je een overdosis morfine te geven je misschien wel ‘ja’ gaat zeggen? Heb je enig idee hoe het is om 13 dagen op een uitslag te wachten waar je leven vanaf hangt?”
“Nee, dat heb je niet omdat jij het niet zelf hebt meegemaakt!”
Sindsdien, zeg ik nooit meer dat ik me iets goed kan voorstellen hoe iets voor de ander is en doe geen andere goedbedoelde motiverende uitspraken zoals “Als ik het kan, kan jij het ook!” omdat je nietsvermoedend de ander hier zo ernstig mee tekort doet.
“Echte erkenning geef je aan je medemens door eerlijk te benoemen wat iets met je
doet, zónder in te vullen hoe dit voor de ander is”
Daarom heb ik tegen hem gezegd: “Ik merk dat jouw verhaal mij raakt en kan me niet voorstellen, hoe het is wat jij allemaal hebt moeten meemaken, maar als ik me het probeer voor te stellen, voel ik dat mijn keel wordt dichtgeknepen, dus hoe heftig moet dit wel niet voor jou zijn!”
De oorlog is voorbij
ACT gaat over hoe het is om mens te zijn. Wat kunnen we als mens toch zo worstelen met de onzekerheden in het leven. Eén zekerheid hebben we echter wel en dat het leven eindig is.
Ik heb deze jongeman de volgende vraag gesteld: “Stel jij besluit dat jij de rest van je leven soldaat in oorlogsgebied blijft en je laat lijden (bewust lange ij) door die interne dictator in je hoofd. We spoelen de tijd 50 jaar vooruit en daar sta je dan: oud en gerimpeld achter je rollator voor de hemelpoort en je wordt vriendelijk begroet door Petrus die je vraagt: ‘Hoe was het?’ Wat zou je tegen hem zeggen, hoe kijk je dan op je leven terug?”
Hij antwoordde: “Als mijn leven zo blijft zoals het nu is, sta ik daar veel eerder dan over 50 jaar!”
Deze woorden raakten mij enorm en met trilling in mijn stem heb ik hem de volgende vraag gesteld:
“Ben je bereid om je soldatenpak uit te trekken en samen met mij de weg naar vrede te ontdekken?
De oorlog is namelijk voorbij!”
Samen op weg naar vrede
“Ja, dat wil ik heel graag, maar ik weet niet hoe!” antwoordde de soldaat met wanhoop in zijn stem. “Ik weet het ook niet hoe dat pad er uit zal zien” zei ik. Zullen we het samen gaan ontdekken en dan nemen we onze angst en twijfel met ons mee?”
En zo lopen we nu samen op de weg die vrede heet, waarin hij nieuwe ervaringen opdoet. Zo heeft hij ontdekt dat een hobby een activiteit is waar je plezier uit mag halen in plaats van iets waarin je moet presteren en wat altijd perfect moet. Ook heeft hij geleerd dat je nog steeds gelijk hebt als je bewust er voor kiest je mond te houden, omdat zijn waarde verbinding belangrijker voor hem is dan de ander erop wijzen dat het niet klopt wat deze zegt.
Ik voel me bevoorrecht dat ik elke dag als ACT professional, zowel binnen als buiten de GGZ voor mensen met en zonder autisme het verschil mag maken door met hen de weg naar vrede mag bewandelen, waarin je mag leren dat je mag denken wat je denkt, voelen wat je voelt en zijn wie je bent!
0 Reacties